Οι Νορβηγοί ..ψάχνονται, εμείς;

..’το καραντί.. το καραντί θα μας μπατάρει/ ..κοιμήθηκε ο καρχαρίας που πιλοτάρει’..

Ο σολομός αποτελεί το αγαπημένο ψάρι των διαιτολόγων, των καρδιολόγων, των ..υγιεινολόγων.  Έχει γνωρίσει άνθηση η κατανάλωσή του σε όλη την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Οι καταναλωτικές ανάγκες στο εν λόγω ψάρι έχουν αυξηθεί κατακόρυφα. Αυτό σήμανε εδώ και δεκαετίες την εντατικοποίηση της παραγωγής του, δηλαδή τη δημιουργία ιχθυοκαλλιεργειών. Η εντατικοποίηση σήμανε την προσθήκη στη διατροφή των σολομών ζωικών πρωτεινών για το μεγάλωμά τους και την κάλυψη των αυξημένων καταναλωτικών αναγκών. Αυτό έγινε με την ανοχή των Νομοθετικών Αρχών, σε Ευρωπαϊκό και Παγκόσμιο Επίπεδο. Παρόλο που οι ζωικές πρωτεΐνες έχουν απαγορευθεί για χρήση τους ως ζωοτροφές, τα ιχθυάλευρα (πχ από αντζούγιες) έχουν εξαιρεθεί. Η χρήση ιχθυάλευρων επιτρέπεται στη διατροφή των εκτρεφόμενων ψαριών.

Η τιμή των ιχθυάλευρων έχει σημειώσει άνοδο, σε επίπεδα ρεκόρ (λόγω της μείωσης του αριθμού των αντζούγιων που συγκομίζονται στα ανοικτά των ακτών της Λατινικής Αμερικής, κάτι που οφείλεται και στην αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας). Έτσι το Δεκέμβρη είχαμε ρεκόρ στην τιμή αντζούγιων (2.190 δολάρια ο τόνος- πηγή ΔΝΤ).

Η προσπάθεια για αντικατάσταση των πρωτεϊνών που εκτρέφουν τα ψάρια από φυτά, όπως η σόγια και οι σπόροι ηλίανθου, έχει ξεκινήσει εδώ και 20 χρόνια. Οι τιμές και των εν λόγω ιχθυοτροφών έχουν σημειώσει και αυτές δραματική άνοδο (αύξηση 60% μέσα σε ένα χρόνο ή 3,5 φορές μέσα στη δεκαετία).

Ο κλάδος της ιχθυοκαλλιέργειας έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια. Γαρίδες, πέστροφες, τσιπούρες, λαβράκια (τα τελευταία δύο είναι γνωστά εκτρεφόμενα ψάρια στην Ελλάδα) έχουν περισσότερη ζήτηση, λόγω και της αύξησης της κατανάλωσης σε χώρες αναδυόμενες (Κίνα). Οι προβλέψεις του FAO λένε ότι τα εκτρεφόμενα ψάρια πρόκειται να ξεπεράσουν τα ψάρια που ψαρεύονται με παραδοσιακές μεθόδους το 2019.

Το ποσοστό των ιχθυαλεύρων στη διατροφή των εκτρεφόμενων σολομών έχει πέσει στο 7% σε σχέση με το 60% που υπήρχε πριν από 15 χρόνια. Οι Νορβηγοί έχουν στόχο να το μηδενίσουν. Πώς προσπαθούν να το μηδενίσουν; Έχουν στήσει το ερευνητικό ενδιαφέρον της βιομηχανίας, εδώ και μια δεκαετία, να δοκιμάσει τις δυνατότητες νέων πηγών φυτικής πρωτεΐνης όπως η βιολογική μαγιά,  ο ερυθρελάτης (Νορβηγικά δέντρα). Μάλιστα η προτίμηση των εν λόγω πηγών έγινε για να αποφευχθεί ο ανταγωνισμός με άλλους τομείς, όπως η κτηνοτροφία που χρησιμοποιεί τα δημητριακά και τους ελαιούχους σπόρους για ζωοτροφή. Το ίδιο κάνουν και οι Δανοί. Μια Δανική εταιρεία ξοδεύει πάνω από το 10% των ετήσιων κερδών της σε τέτοιες πρωτοβουλίες έρευνας και ανάπτυξης.

Οι Νορβηγοί και οι Δανοί δεν είναι μόνοι τους. Οι Γάλλοι ανέπτυξαν ζωοτροφή από φυτικές πηγές για την πέστροφα, κάτι αντίσοτιχο έχουν πετύχει και μερικές αμερικάνικες εταιρείες.

Εμείς εδώ τι κάνουμε; Κοιμόμαστε εφησυχασμένοι, οι πολιτικές ατονούν, οι παραγωγοί δεν παίρνουν πρωτοβουλίες (σε ποιο περιβάλλον επενδυτικό; υπό ποιο πολιτικό πιλοτήριο;). Σε προηγούμενο άρθρο είπαμε ότι χρειάζονται οι Νέοι (καινούργιοι καλύτερα) Πρωταγωνιστές. Χρειάζονται να ‘χορέψουν στο φτερό του καρχαρία’, όπως λέει ο στίχος του Καββαδία. Χρειάζονται να δαμάσουν το άγριο ζώο και τον άγριο ανταγωνισμό.

Χρειάζεται μια από τα κάτω ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ να πιάσει το πιλοτήριο, γιατί κι αυτό το είχε προβλέψει ο Καββαδίας : ’το καραντί.. το καραντί θα μας μπατάρει/ ..κοιμήθηκε ο καρχαρίας που πιλοτάρει’

«Συνεταιρισμοί: ..ξεκολλάμε και συνεργαζόμαστε»

«Αγροτικοί Συνεταιρισμοί - Κλειδί για τη σίτιση του κόσμου». Αυτό είναι το σύνθημα του φετινού εορτασμού (16 Οκτωβρίου κάθε χρόνο) του Παγκόσμιο Οργανισμού Τροφίμων για την Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής (ή καλύτερα Επισιτισμού). Παρακάτω ακολουθεί μεταφρασμένο το μήνυμα του FAO γι αυτή τη μέρα:

«Αγροτικοί Συνεταιρισμοί - Κλειδί για τη σίτιση του κόσμου»

Οι αγροτικοί συνεταιρισμοί αποτελούν το επίκεντρο της Παγκόσμιας Ημέρας Επισιτισμού 2012.

Το θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Επισιτισμού ανακοινώνεται πάντα την Άνοιξη από τον FAO, δίνοντας έμφαση κυρίως στην αύξηση της ευαισθητοποίησης και την κατανόηση των προσεγγίσεων για τον τερματισμό της πείνας.

 «Οι Αγροτικοί Συνεταιρισμοί - κλειδί για τη σίτιση του κόσμου» είναι η επίσημη διατύπωση του θέματος του 2012. Έχει επιλεγεί η ανάδειξη του ρόλου των συνεταιρισμών για τη βελτίωση της ασφάλειας των τροφίμων και τη συμβολή στην εξάλειψη της πείνας.

Το ενδιαφέρον για τους συνεταιρισμούς και τις αγροτικές οργανώσεις αντανακλάται επίσης στην απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ να ανακηρυχθεί το 2012 «Διεθνές Έτος των Συνεταιρισμών».

(πηγή: http://www.fao.org)

ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ:

Η περσινή Παγκόσμια Ημέρα Επισιτισμού είχε θέμα: «τιμές τροφίμων- από την κρίση στη σταθερότητα» (food prices-from crisis to stability).

Η προπέρσινη (2010) Παγκόσμια Ημέρα Επισιτισμού είχε θέμα: «ενωμένοι κατά της πείνας» (united against hunger).

Του χρόνου μάλλον θα υπάρχει κάποιο αντίστοιχο θέμα που θα πραγματεύεται την αντιμετώπιση της πείνας. Όμως όλα αυτά δε φαίνεται να είναι αποτελεσματικά. Στις μέρες μας ένας Παγκόσμιος Οργανισμός όπως ο FAO δε φαίνεται να είναι τόσο ισχυρός ώστε να μετατοπίζει το ενδιαφέρον της βιομηχανίας, των παραγωγών, των καταναλωτών. Ασφαλώς και τα θέματα για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Επισιτισμού είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα και χρήσιμα, όμως δε φαίνεται να προκαλούν θορυβώδη αντίκτυπο στο σημερινό τύπο Παγκόσμιας Διακυβέρνησης.

Η πείνα υπάρχει και μεγαλώνει. Πάνω από 70 εκατομμύρια κάτοικοι του πλανήτη Γη σήμερα ζούνε στην ανέχεια. Φαίνεται ότι σιγά-σιγά το ποσοστό των ανθρώπων που πεινάνε στην αναπτυσσόμενες χώρες βαίνει μειούμενο, όμως ο συνολικός αριθμός εξαθλιωμένων είναι αυξημένος και υψηλός. Επίσης, ένα ανησυχητικό φαινόμενο είναι η αύξηση των υποσιτιζόμενων ανθρώπων στις ανεπτυγμένες χώρες (βλέπε παρακάτω πίνακα), αύξηση που ξεκινά να υφίσταται από το 2007..

Ποσοστό Υποσιτιζόμενων Ανθρώπων
Περιοχή	1990-92	1999-2001	2004-06	2007-09	2010-12
Παγκόσμια	18.6	15	13.8	12.9	12.5
Ανεπτυγμένες Περιοχές	1.9	1.6	1.2	1.3	1.4
Αναπτυσσόμενες Περιοχές	23.2	18.3	16.8	15.5	14.9
Οι λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες	37.9	34.6	31.4	30.5	30.6
Περίκλειστες αναπτυσσόμενες χώρες	35.4	34.4	30.1	28.1	27.1
Μικρά νησιωτικά αναπτυσσόμενα κράτη	25.4	20.3	19.4	17.4	16.9
Οικονομίες χαμηλού εισοδήματος	37.9	34.7	31.5	30.6	30.1
Οικονομίες κάτω του μέσου όρου εισοδήματος	24.4	19.5	18.2	16.7	15.6
Χώρες με χαμηλό εισόδημα και επισιτιστικό έλλειμμα	27.6	23.5	22	20.6	19.8

(πηγή: New UN hunger statistics, October 2012)

Οι τιμές των προϊόντων φαίνεται να αυξάνονται παγκόσμια. Τον Ιούλιο του 2012 σύμφωνα με τον FAO οι τιμές των προϊόντων εκτοξεύτηκαν λόγω απότομων καιρικών διακυμάνσεων (Βραζιλία, ΗΠΑ, Ρωσία). Το Σεπτέμβριο του 2012 το δελτίο τιμών του FAO έδειχνε αύξηση κατά 2,1% στην τιμή του κρέατος, 7% στα γαλακτοκομικά και 1% στα δημητριακά.

ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ 2012:

Στην Ελλάδα της ύφεσης πλέον τέτοια μηνύματα, τέτοιοι εορτασμοί φαντάζουν ειρωνεία. Με γνωστή την ύφεση που βιώνουμε ως λαός, αν ρίξουμε μια ματιά στο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή θα δούμε ότι το ποσοστό των χρημάτων που δαπανάμε για την κάλυψη της διατροφή μας (τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά) αυξήθηκε κατά 1,6%. Επίσης, το ποσοστό των χρημάτων που δαπανάμε για την Υγεία μειώθηκε κατά 1,7%, κάτι που κατά μια άποψη μπορεί να σημαίνει ότι δίνουμε λιγότερη βαρύτητα στην υγεία μας (πηγή: ΕΛ. ΣΤΑΤ.).

Στην Ελλάδα της ύφεσης παρόλο που το ποσοστό παραγωγής των περισσότερων αγροτικών προϊόντων ξεπερνά τις απαιτήσεις των Ελλήνων εμείς εξακολουθούμε να εισάγουμε αγροτικά προϊόντα. Εξακολουθεί το «καλάθι αγροτικών προϊόντων» των Περιφερειών της χώρας μας να μην έχει διεισδύσει όσο θα μπορούσε. Εξακολουθούμε χρόνια τώρα να γνωρίζουμε, χωρίς να πράττουμε κάτι συντονισμένα ότι μερικά ζωικά προϊόντα (βόειο και χοιρινό κρέας κυρίως) δεν τα παράγουμε επαρκώς και αναγκαζόμαστε σε εισαγωγές τους (βόειο: 128 χιλ τόνοι, χοιρινό: 192 χιλ τόνοι) (πηγή: ΠΑΣΕΓΕΣ, Αυτάρκεια Αγροτικών Διατροφικών Προϊόντων, Αύγουστος 2012).

Τα παραδείγματα του «συνεταιρίζεσθαι» στην Ελλάδα υπάρχουν. Υπάρχουν προϊόντα ελληνικά υψηλής διατροφικής αξίας που με οργανωμένη προσπάθεια έχουν θέση πλέον όχι μόνο στα περισσότερα ελληνικά τραπέζια, αλλά και στα «τραπέζια του κόσμου». Παραδείγματα που δείχνουν τις ικανότητες της συλλογικής προσπάθειας, με οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες, τις τοπικές οικονομίες, το περιβάλλον, αλλά και τη διατροφή. Υπάρχει εξαιρετικός πλούτος ανεκμετάλλευτος τη στιγμή που η Ελλάδα βιώνει μια μεγάλη ύφεση.

Μαγικές και έτοιμες λύσεις δε φαίνεται να υπάρχουν. Το μήνυμα «κάνε συνεταιρισμούς» είναι εξαιρετικά επίκαιρο, γι’ αυτό πρέπει να γίνει άλλο ένα μήνυμα σαφές: «αγρότες ενωθείτε». «Ενωθείτε όχι μόνοι σας», συνεργαστείτε με γεωπόνους, διαιτολόγους, τεχνολόγους τροφίμων και θα δείτε ότι με λίγο κόπο στην αρχή (είναι η αλήθεια) θα φτάσουμε όλοι σε πολύ επιθυμητά αποτελέσματα. «Ενωθείτε» στις Περιφέρειες, στους Νομούς. Οι Αγροτικοί (& Κτηνοτροφικοί) Συνεταιρισμοί είναι «κλειδί» στην κρίση, στη μιζέρια και την ατομικότητα, είναι πρόταση στην επανασύνδεση των πόλεων με την ύπαιθρο, την απασχόληση νέων, τη διατήρηση και όχι την έκρηξη των τιμών (επισιτιστική ασφάλεια), την ενίσχυση των αγροτών και των τοπικών κοινωνιών.

Οι Αγροτικοί (& Κτηνοτροφικοί) Συνεταιρισμοί είναι «κλειδί» να καινοτομήσουμε, να επινοήσουμε και να εξειδικευτούμε σε ιδιαίτερα προϊόντα. Το χρωστάμε στον τόπο μας και στις επόμενες γενιές.

Ας ξεκολλήσουμε !

Πηγές:

- http://www.fao.org

-New UN hunger statistics, October 2012

- ΕΛ. ΣΤΑΤ.

- Αυτάρκεια Αγροτικών Διατροφικών Προϊόντων

- ΠΑΣΕΓΕΣ, Αυτάρκεια Αγροτικών Διατροφικών Προϊόντων, Αύγουστος 2012